Ozbekistonda quyosh energetikasining rivojlanish statistikasi: 2024 yil hisobotI va 2025 yil rejalari

2023 yilning 10 oyi davomida O‘zbekistonga 3,85 million dona quyosh paneli import qilingan. Bu — o‘tgan yilga nisbatan 21 baravar ko‘p bo‘lib, mamlakatda quyosh energetikasi sohasida jadal o‘sish borayotganini ko‘rsatadi. O‘zbekiston barqaror kelajak sari harakat qilgan holda, qayta tiklanuvchi energiyaga o‘tish bo‘yicha muhim bosqichlarni bosib o‘tmoqda. Ushbu maqolada quyosh energetikasi rivoji bo‘yicha eng so‘nggi statistikalar, 2024 yilning yirik yutuqlari va 2025 yil rejalari ko‘rib chiqiladi. Shuningdek, import dinamikasi, hududlar bo‘yicha rivojlanish, yirik sanoat loyihalari, iqtisodiy ko‘rsatkichlar va uzoq muddatli prognozlar tahlil qilinadi.

1-BOB: IMPORT DINAMIKASI

1.1 Miqdoriy ko‘rsatkichlar

2022 yilda mamlakatga atigi 183 ming dona quyosh paneli olib kirilgan bo‘lsa, 2023 yilda bu raqam 3,85 million donaga yetgan — bu 2000% o‘sish demakdir. Import umumiy qiymati 427,1 ming dollarni tashkil etgan. Bu raqamlar mamlakatda quyosh energiyasiga talab keskin ortganini ko‘rsatadi.

1.2 Yetkazib beruvchilar geografiyasi

Importning 98,3% qismini Xitoydan kelgan panellar tashkil qiladi (3,79 mln dona). Qolgan qismi Gonkong (15,5 ming), BAA (15,1 ming), Turkiya (7,5 ming) va Janubiy Koreya (6,8 ming)dan import qilingan. Bu O‘zbekistonning yetkazib beruvchilarni diversifikatsiyalashga intilayotganini ko‘rsatadi.

1.3 O‘rtacha narx

Panelning o‘rtacha narxi umumiy qiymatni birlik soniga bo‘lish orqali aniqlanadi. Bu narx dunyo bozoridagi o‘zgarishlarga, texnologik taraqqiyotga va valyuta kurslariga bog‘liq holda o‘zgarib boradi. Narxlarning pasayishi quyosh energiyasini keng joriy etishga zamin yaratmoqda.

2-BOB: HUDUDIY RIVOJLANISH

2.1 Yetakchi hududlar

Toshkent viloyati – 35% ulush bilan yetakchi. Keyingi o‘rinlarda Samarqand (18%), Buxoro (15%) va Andijon (12%) viloyatlari turibdi. Qolgan 20% boshqa viloyatlar hissasiga to‘g‘ri keladi.

2.2 2025 yil uchun rejalashtirilgan ko‘rsatkichlar

2025 yilda quyidagi yangi o‘rnatishlar rejalashtirilgan: Toshkent viloyati – 20 000, Samarqand – 15 000, Buxoro – 12 000, Andijon – 10 000. Qolgan 17 172 ta panel boshqa hududlarga taqsimlanadi. Umumiy reja — 74 172 ta yangi o‘rnatish.

2.3 Hududiy farqlar sabablari

Quyosh nurlanish darajasi, aholining to‘lov qobiliyati, infratuzilma rivoji va mahalliy hokimliklar tashabbusi – bu farqlarning asosiy omillaridir.

3-BOB: SANOAT LOYIHALARI

3.1 Yirik quyosh elektr stansiyalari

Yirik loyihalar orasida Navoiy va Samarqand GES’lari har biri 100 MVt quvvat bilan ajralib turadi. 2025 yilgacha 4 GVt yangi quyosh quvvatlarini qo‘shish rejalashtirilgan.

3.2 Davlat-xususiy sheriklik (DXSh)

DXSh modeli orqali xalqaro investorlar, jumladan, Osiyo Taraqqiyot Banki (OTB) ishtirokida loyihalar amalga oshirilmoqda. Davlat kafolatlari bilan ta’minlangan kreditlar investorlar uchun xavfni kamaytiradi.

3.3 Mahalliy ishlab chiqarish

Mahalliy kompaniyalar (masalan, A.R.T. SOLAR, Enter Green Solar) quyosh panellarini ishlab chiqarmoqda. Bu nafaqat importga bog‘liqlikni kamaytiradi, balki yangi ish o‘rinlari yaratadi va texnologik mustaqillikni oshiradi.

4-BOB: IQTISODIY KO‘RSATKICHLAR

4.1 Investitsiyalar

2024 yilda quyosh energetikasiga 2,68 milliard dollar investitsiya jalb qilindi. Shundan 2 milliard (75%) — milliy mablag‘lar, qolgan 643 million (25%) — tashqi qarz mablag‘lari hisoblanadi.

4.2 Ish o‘rinlari yaratish

5000 dan ortiq to‘g‘ridan-to‘g‘ri, 15 000 dan ortiq bilvosita ish o‘rinlari yaratilgan. 2025 yilda yana 3000 ta yangi ish o‘rni rejalashtirilgan.

4.3 YAIMga hissa

Qayta tiklanuvchi energiya ulushining 12% dan 20% ga oshishi kutilmoqda. Bu — energiya mustaqilligini kuchaytiradi, importga bog‘liqlikni kamaytiradi va iqtisodiy barqarorlikni oshiradi.

5-BOB: 2025–2030 YILLAR UCHUN PROGNOZLAR

5.1 Sifat va miqdor prognozlari

2025 yilda 74 172 ta yangi panel o‘rnatilishi kutilmoqda. 2026–2030 yillarda har yili quyosh quvvatlarini ikki baravarga oshirish rejalashtirilgan. 2030 yilgacha qayta tiklanuvchi energiya ulushi 40% ga yetkazilishi maqsad qilingan.

5.2 Texnologik tendensiyalar

Panel samaradorligi oshib borishi, energiya saqlash tizimlari (akkumulyatorlar) arzonlashishi va “aqlli tarmoqlar” orqali milliy energiya tizimiga integratsiya – bu sohani keyingi bosqichga olib chiqadi.

MANBALAR:

O'qishni tavsiya qilamiz

    Korporativ sug’urta: biznes uchun himoya va kafolatlar
    Korporativ sug’urta: biznes uchun himoya va kafolatlar

    Hozirgi biznes yuritish sharoitida korporativ sug’urta xavflarni muvaffaqiyatli boshqarishning ajralmas qismiga aylanmoqda. Har kuni O’zbekistondagi kompaniyalar turli tahdidlar bilan duch keladi: tabiiy ofatlardan tortib, xodimlarning ishlab chiqarishdagi jarohatlarigacha. To‘g‘ri tashkil etilgan korporativ sug‘urta tizimi biznesning moliyaviy manfaatlarini himoya qiladi va qonunchilik talablariga rioya etilishini ta’minlaydi.

    Nima uchun Euroasia Insurance’ning KASKO sug‘urtasi avtokredit bo‘yicha bank sug‘urtasiga nisbatan foydaliroq
    Nima uchun Euroasia Insurance’ning KASKO sug‘urtasi avtokredit bo‘yicha bank sug‘urtasiga nisbatan foydaliroq

    O‘zbekistonda avtokreditlar avtomobil xarid qilishning asosiy usuliga aylangan. Biroq, majburiy KASKO sug‘urtasining yashirin xarajatlari kreditning umumiy qiymatini sezilarli darajada oshirishi mumkin. Mamlakatdagi 15 dan ortiq banklar 16.99% dan 31.5% gacha bo‘lgan yillik stavkalar bilan avtokreditlar taklif qilishadi va ko‘pincha mijozlarni bank bilan hamkor sug‘urta kompaniyalari orqali qimmat KASKO polislari rasmiylashtirishga majbur qilishadi.

    O'zbekistonda sug'urta kompaniyasini qanday qilib tanlash mumkin: ishonch uchun chek-list
    O'zbekistonda sug'urta kompaniyasini qanday qilib tanlash mumkin: ishonch uchun chek-list

    O'zbekistonda sug'urta kompaniyasini qanday qilib tanlash mumkin: ishonch uchun chek-list

    OSAGO Oʻzbekistonda: tariflar, qamrov va bosqichma-bosqich rasmiylashtirish yoʻriqnomasi
    OSAGO Oʻzbekistonda: tariflar, qamrov va bosqichma-bosqich rasmiylashtirish yoʻriqnomasi

    OSAGO (transport vositalari egalarining fuqarolik javobgarligini majburiy sug’urtalash) — bu shunchaki rasmiyatchilik emas, balki yo‘l-transport hodisasi yuz berganda yuz minglab so‘mni tejashga yordam beradigan muhim moliyaviy himoya vositasidir. O‘zbekiston Respublikasi qonunchiligiga ko‘ra, har bir transport vositasi egasi amal qiladigan OSAGO polisi bo‘lishi shart, aks holda yirik jarimalarga duch kelishi mumkin.