Yo‘l-transport hodisasi — ayniqsa yangi haydovchilar uchun — stressli holat bo‘lishi mumkin. Sizda OSAGO sug‘urtasi mavjud bo‘lsa ham, qanday harakat qilish kerakligini aniq bilish muhim: bu sizning huquqlaringizni himoya qilishga va zararni to‘liq qoplatishga yordam beradi (agar siz jabrlanuvchi bo‘lsangiz) yoki sug‘urta kompaniyangiz zararni to‘g‘ri tartibda hal qilishiga imkon beradi (agar siz aybdor bo‘lsangiz).
Quyida O‘zbekistonda OSAGO sug‘urtasi mavjud bo‘lgan holatda YTH sodir bo‘lganda amal qilinadigan aniq va bosqichma-bosqich algoritm keltirilgan.
Darhol to‘xtang. Hatto zararning ko‘rinishi jiddiy bo‘lmasa ham, hodisa joyidan harakatlanmang. Mashinani imkon qadar hodisa joyiga yaqin joyda to‘xtating, lekin boshqa harakat qatnashchilariga xalaqit bermang.
Favqulodda chiroqlarni yoqing. Avtomobilingiz boshqa haydovchilar uchun ko‘rinadigan bo‘lishi kerak.
Favqulodda to‘xtash belgisi qo‘ying. Qoidaga ko‘ra, bu belgi aholi punktlarida mashinadan kamida 15 metr, shahar tashqarisida esa 30 metr masofada o‘rnatiladi.
Vaziyatni baholang. Jabrlanganlar bor-yo‘qligini tekshiring. Agar jarohatlanganlar bo‘lsa, zudlik bilan tez yordamni (103) chaqiring va kerakli ko‘nikmalarga ega bo‘lsangiz, birinchi yordam ko‘rsating. Jabrlanganlarni yordam kutmasdan yolg‘iz qoldirmang!
YPXga qo‘ng‘iroq qiling. 102 raqamiga qo‘ng‘iroq qilib, hodisa sodir bo‘lgan aniq joyni, ishtirokchilar sonini va jarohatlanganlar bor-yo‘qligini ma’lum qiling.
Mashinalarni joyidan qo‘zg‘atmang. YPX xodimlari yetib kelguncha va hodisa sxemasi tuzilguncha transport vositalarining va hodisaga aloqador boshqa narsalarning (masalan, tormoz izlari, oynalar parchalari va h.k.) joylashuvini o‘zgartirmang.
Vaziyatni hujjatlashtiring. Imkon bo‘lsa, hodisa joyining turli rakurslardan surat yoki video yozuvini oling: mashinalarning zararlangan joylari, yo‘ldagi izlar, ishtirokchilarning avtomobil raqamlari, ularning yo‘ldagi o‘rni. Guvohlar bo‘lsa — ularning F.I.Sh. va aloqa ma’lumotlarini yozib oling.
O‘zingizni tuting. Tortishuvlarga yoki ayblovlarga yo‘l qo‘ymang.
Zarur ma’lumotlarni yozib oling. Ishtirokchi haydovchilarning F.I.Sh., yashash manzili va telefon raqamlarini yozing. Eng muhimi — ularning OSAGO polis ma’lumotlari: sug‘urta kompaniyasi nomi, polisning seriyasi va raqami. Imkon bo‘lsa, polis hujjatlarini suratga oling.
Inspektorni kuting. YPX xodimi hodisa sxemasini chizadi, ma’muriy huquqbuzarlik bo‘lsa — protokol tuzadi, ishtirokchilardan va guvohlardan tushuntirishlar oladi.
Hujjatlarni diqqat bilan o‘qing. Imzo qo‘yishdan avval barcha hujjatlarni yaxshilab ko‘rib chiqing. Agar biror jihat bilan rozi bo‘lmasangiz, tushuntirishlaringizda yoki protokolga maxsus qaydda bu haqda yozing.
Nusxalarni oling. Sizga protokol nusxasi va YTHda ishtirok etganingizni tasdiqlovchi ma’lumotnoma (yoki boshqa zarur hujjatlar) berilganiga ishonch hosil qiling.
Sug‘urtachi kompaniyangizga xabar bering. Qaysi taraf bo‘lishingizdan qat’i nazar — iloji boricha tez (odatda 3–5 ish kuni ichida, kompaniyangiz qoidalarini aniqlashtiring) sug‘urta kompaniyangizga YTH haqida xabar bering.
Agar siz jabrlanuvchi bo‘lsangiz: Aybdorning sug‘urta kompaniyasiga tovon puli olish uchun ariza bilan murojaat qiling. Ularning ofisi qayerda joylashgani yoki arizani onlayn qanday topshirish mumkinligini sug‘urtachi saytida bilib olishingiz mumkin.
Quyidagi hujjatlarni tayyorlang:
Sug‘urta to‘lovi bo‘yicha ariza (blankani kompaniya beradi);
Pasportingiz nusxasi;
Avtomobil texnik pasportining nusxasi;
Haydovchilik guvohnomasi nusxasi;
Aybdorning OSAGO polisini (asl nusxa yoki nusxasi);
YPX tomonidan berilgan hujjatlar (YTH ma’lumotnomasi, protokol nusxasi);
To‘lovni olish uchun bank rekvizitlari.
Zararning baholanishi: Aybdor tomondagi sug‘urta kompaniyasi avtomobilingizni ko‘zdan kechiradi va zararni baholaydi. Siz bu jarayonda ishtirok etish huquqiga egasiz.
Javobni kuting: Sug‘urtachi kompaniya ariza va hujjatlarni (odatda 30 kungacha) ko‘rib chiqadi va to‘lov haqida qaror qabul qiladi. OSAGO bo‘yicha to‘lov miqdori qonun bilan cheklangan — mol-mulkka yetgan zarar uchun eng ko‘pi 14 million so‘mgacha.
📌 Muhim: Sug‘urta kompaniyasi vakili avtomobilni ko‘zdan kechirmaguncha uni ta’mirlashni boshlamang!
Soddalashtirilgan rasmiylashtirish – Yevroprotokol
Ayrim holatlarda (zarar yengil, hech kim jarohatlanmagan, haydovchilar hodisa tafsilotlari borasida kelishgan, har ikkala tomonning amaldagi OSAGO polisi mavjud) GAI chaqirilmasdan turib, maxsus YTH haqida xabarnoma (Yevroprotokol) to‘ldirish orqali rasmiylashtirish mumkin.
Biroq, bu tartib har doim ham mos bo‘lavermaydi — jarayonni yaxshi tushunishni talab qiladi. Ayniqsa yangi haydovchilar uchun GAI chaqirish ishonchliroq variant hisoblanadi.
Ushbu algoritmga amal qilish sizga YTH vaziyatida to‘g‘ri yo‘l tutishga va OSAGO sug‘urtangizning barcha imkoniyatlaridan oqilona foydalanishga yordam beradi.
2025-yilda davlat quyosh panellari orqali tarmoqqa uzatilgan har bir kVt·soat energiya uchun 1000 so‘m subsidiya ajratadi. Ammo siz mavjud barcha imtiyozlar haqida bilasizmi?
O‘zbekistonda ko‘plab avtomobil egalari OSAGO (OSGOVTS) ni shunchaki qonun bilan belgilangan rasmiyatchilik deb bilishadi. Biroq, quruq iboralar va raqamlar ortida avtosug‘urta tufayli katta moliyaviy yo‘qotishlardan qutulgan oddiy odamlarning real hayotiy voqealari turibdi. Ushbu maqolada biz O‘zbekiston sug‘urta kompaniyalari amaliyotidan olingan bir necha holatlar haqida hikoya qilamiz — OSAGO polisi mijoz byudjetini qanday himoya qilganini ko‘rsatamiz.
Birinchi avtomobilni xarid qilish — hayajonli va esda qolarli voqea. Ammo bu quvonch bilan birga muhim mas’uliyatlar ham paydo bo‘ladi. Eng asosiysi — majburiy fuqarolik avtomobil sug‘urtasi, ya’ni OSAGO (yoki rasmiy nomi bilan OSGOVTS). O‘zbekistonda ushbu sug‘urta polisini mavjudligi qat’iy nazorat qilinadi. Sug‘urtasiz mashina boshqarish esa nafaqat YTH yuz berganda moliyaviy xavflarga olib keladi, balki aniq belgilangan jarimalar bilan ham tahdid soladi. Keling, 2025-yilda OSAGO bo‘lmagan haydovchilarga qanday jarimalar qo‘llanilishini va ularni qanday qilib oldini olish mumkinligini ko‘rib chiqamiz.
Majburiy avtomobil sugʻurtasini rasmiylashtirish uchun sugʻurta kompaniyasi ofisiga borib, navbat kutib, qogʻozli anketalarni toʻldiradigan davrlar ortda qoldi. Endilikda Oʻzbekistonda raqamli texnologiyalar rivojlanayotgani sababli OSAGO polisni onlayn tarzda, uydan yoki ishxonadan chiqmagan holda, atigi 5–10 daqiqada xarid qilish mumkin. Bu ayniqsa vaqtini qadrlaydigan band insonlar va yangi haydovchilar uchun nihoyatda qulay. Keling, majburiy avtomobil sugʻurtasini internet orqali qanday tez va oson rasmiylashtirish mumkinligini bosqichma-bosqich koʻrib chiqamiz.
