O‘zbekistonda ko‘plab avtomobil egalari OSAGO (OSGOVTS) ni shunchaki qonun bilan belgilangan rasmiyatchilik deb bilishadi. Biroq, quruq iboralar va raqamlar ortida avtosug‘urta tufayli katta moliyaviy yo‘qotishlardan qutulgan oddiy odamlarning real hayotiy voqealari turibdi. Ushbu maqolada biz O‘zbekiston sug‘urta kompaniyalari amaliyotidan olingan bir necha holatlar haqida hikoya qilamiz — OSAGO polisi mijoz byudjetini qanday himoya qilganini ko‘rsatamiz.
Rashid, 28 yosh, haydovchilik tajribasi – 3 yil, Toshkent:
“Oddiy ish kunida Kichik halqa yo‘li bo‘ylab harakatlanayotgan edim. To‘satdan oldimdagi mashina to‘xtab qoldi — yo‘lga it yugurib chiqdi. Men bunday holatga tayyor emasdim va mashinaning orqa bamperiga urildim. Yaxshiyamki, tezlik katta emasdi va hech kim jiddiy jarohat olmadi, lekin boshqa avtomobilning orqa bamperi, yukxonasi va orqa chiroqlari jiddiy shikastlandi. Keyin ma’lum bo‘ldiki, bu yangi Toyota Camry edi.
Biz YPXni chaqirib, YTHni rasmiylashtirdik. Men aybdor deb topildim. Camry egasi zararni baholadi — 12 million so‘m! Bu men uchun juda katta pul bo‘lib, darhol to‘lashga imkonim yo‘q edi. Yaxshiyamki, menda OSAGO polisi bor edi, uni onlayn orqali rasmiylashtirgandim. Darhol sug‘urta kompaniyam bilan bog‘landim.
Sug‘urta kompaniyasi arizamni tezda qabul qildi, avtomobilga ekspertiza tayinlab, 20 kun ichida zararni to‘liq qoplab berdi. Men bir so‘m ham chiqarmadim. OSAGO polisi menga 300 ming so‘mga tushgan bo‘lsa, 12 million so‘mlik zararni yopib berdi! Endi esa men doim avtosug‘urtani o‘z vaqtida yangilayman va barchaga shuni tavsiya qilaman.”
Nigora, 25 yosh, haydovchilik tajribasi – 6 oy, Samarqand:
“Haydovchilik guvohnomasini olganimga atigi yarim yil bo‘lgan, o‘zimga birinchi mashinamni — ishlatilgan Chevrolet Spark xarid qilgandim. Albatta, darhol OSAGO ni onlayn rasmiylashtirdim, sababi bu majburiy edi. Dekabr oyida, birinchi qor yog‘ganda, burilishda tezlikni to‘g‘ri baholay olmay, mashinam sirpanib ketdi va parkda turgan Mercedes-Benz GL ga urildim. Zararning jiddiyligi darrov ayon bo‘ldi – Mercedesning chap tomoni to‘liq shikastlangan edi.
Mashina egasi juda xafa bo‘ldi va ta’mir kamida 20 million so‘mga tushishini aytdi. Men uchun, yosh mutaxassis sifatida, bu dahshatli pul edi. Hayratda qoldim, lekin OSAGO polisini esladim.
YPXda barcha hujjatlar rasmiylashtirilgach, sug‘urta kompaniyamga murojaat qildik. YTHdagi moddiy zarar OSAGO limitidan (14 million so‘m) oshgan bo‘lsa-da, sug‘urta kompaniyasi maksimal miqdorda to‘lovni amalga oshirdi. Men faqat qolgan qismini to‘ladim, bu esa umumiy xarajatdan ancha kam edi. Avtosug‘urta meni katta qarz va kredit olishdan saqlab qoldi.”
Akmal, 35 yosh, haydovchilik tajribasi – 10 yil, Buxoro:
“O‘tgan yili men kichik YTHga uchradim – qator almashtirishda boshqa mashinaning yon tomoniga biroz tegib ketdim. Avvaliga bu jiddiy tuyulmagan – eshikda faqat kichik buktama va tirnalgan joy bor edi. Biz YPXni chaqirmay, joyida kelishmoqchi bo‘ldik. Men 500 ming so‘m taklif qildim — bu zararga mos keladigan summa deb o‘ylagandim.
Ammo ikki kundan so‘ng boshqa haydovchi menga qo‘ng‘iroq qilib, servisda ko‘zdan kechirish chog‘ida yashirin shikastlar aniqlanganini aytdi — eshikning ichki qismidagi kuch elementlari zararlangan, butun eshikni almashtirish va bo‘yash kerak ekan. Ta’mir qiymati 4,5 million so‘mga chiqqan. U to‘liq kompensatsiya talab qildi va sudga murojaat qilishini aytdi.
Men sug‘urta kompaniyamga murojaat qildim va vaziyatni tushuntirdim. Yaxshiyamki, mening OSAGO polisim bu kabi holatlarni ham qamrab olar edi, hattoki YTH to‘liq rasmiylashtirilmagan bo‘lsa ham (bu holat tavsiya etilmaydi!). Sug‘urta kompaniyasi o‘z ekspertizasini o‘tkazdi, da’voning asosli ekanini tasdiqladi va zararni qoplab berdi. Bu voqea menga ikki narsani o‘rgatdi: YTHni har doim rasmiylashtirish kerak va avtosug‘urtaning qadriga yetish kerak.”
Dilshod, 42 yosh, haydovchilik tajribasi – 15 yil, Farg‘ona:
“Eng dahshatli YTH hayotimda ikki yil avval yuz bergan. Mokr yo‘lda boshqaruvni yo‘qotib, boshqa mashinaga urildim. YTH natijasida ikkinchi mashinadagi yo‘lovchi o‘rtacha og‘irlikdagi jarohatlar oldi – qo‘l sinishi va bosh miyasi chayqalishi. Unga shifoxonada davolanish va uzoq muddatli tiklanish kerak bo‘ldi.
Mashinaning ta’miri uchun (taxminan 8 million so‘m) alohida, jarohat olgan shaxs uchun tibbiy xarajatlar va ma’naviy zarar uchun kompensatsiya ham talab qilindi. Umumiy da’volar summasi 20 million so‘mga yaqin edi. Bu men va oilam uchun og‘ir moliyaviy zarba bo‘lishi mumkin edi.
Biroq, OSAGO polisining mavjudligi tufayli sug‘urta kompaniyasi avtomobil ta’miri va jabrlanuvchining davolanish xarajatlarini amaldagi limitlar doirasida o‘z zimmasiga oldi. Bu esa men uchun katta muammodan qutulish imkonini berdi.”
Bu voqealar shuni ko‘rsatadiki, OSAGO — bu faqat “YPX uchun qog‘oz” emas, balki haqiqiy moliyaviy himoya vositasidir. Hatto kichik YTH ham katta xarajatlarga olib kelishi mumkin — ayniqsa qimmat avtomobil zarar ko‘rsa yoki odamlar jarohatlansa.
O‘zbekistonda OSAGO polisining narxi nisbatan past — yengil avtomobillar uchun o‘rtacha 300-500 ming so‘m yiliga. Biroq, to‘lanadigan kompensatsiya miqdori 40 million so‘mgacha yetishi mumkin. Bu avtosug‘urtani har qanday haydovchi uchun eng foydali moliyaviy qarorga aylantiradi.
Xotirjamlikni tejamang — OSAGO polisini o‘z vaqtida rasmiylashtiring va yangilang. Bugungi kunda buni tez va qulay tarzda onlayn amalga oshirish mumkin — avtosug‘urtani internet orqali olish bir necha daqiqa vaqt oladi.
2025-yilda davlat quyosh panellari orqali tarmoqqa uzatilgan har bir kVt·soat energiya uchun 1000 so‘m subsidiya ajratadi. Ammo siz mavjud barcha imtiyozlar haqida bilasizmi?
Birinchi avtomobilni xarid qilish — hayajonli va esda qolarli voqea. Ammo bu quvonch bilan birga muhim mas’uliyatlar ham paydo bo‘ladi. Eng asosiysi — majburiy fuqarolik avtomobil sug‘urtasi, ya’ni OSAGO (yoki rasmiy nomi bilan OSGOVTS). O‘zbekistonda ushbu sug‘urta polisini mavjudligi qat’iy nazorat qilinadi. Sug‘urtasiz mashina boshqarish esa nafaqat YTH yuz berganda moliyaviy xavflarga olib keladi, balki aniq belgilangan jarimalar bilan ham tahdid soladi. Keling, 2025-yilda OSAGO bo‘lmagan haydovchilarga qanday jarimalar qo‘llanilishini va ularni qanday qilib oldini olish mumkinligini ko‘rib chiqamiz.
Yo‘l-transport hodisasi — ayniqsa yangi haydovchilar uchun — stressli holat bo‘lishi mumkin. Sizda OSAGO sug‘urtasi mavjud bo‘lsa ham, qanday harakat qilish kerakligini aniq bilish muhim: bu sizning huquqlaringizni himoya qilishga va zararni to‘liq qoplatishga yordam beradi (agar siz jabrlanuvchi bo‘lsangiz) yoki sug‘urta kompaniyangiz zararni to‘g‘ri tartibda hal qilishiga imkon beradi (agar siz aybdor bo‘lsangiz).
Majburiy avtomobil sugʻurtasini rasmiylashtirish uchun sugʻurta kompaniyasi ofisiga borib, navbat kutib, qogʻozli anketalarni toʻldiradigan davrlar ortda qoldi. Endilikda Oʻzbekistonda raqamli texnologiyalar rivojlanayotgani sababli OSAGO polisni onlayn tarzda, uydan yoki ishxonadan chiqmagan holda, atigi 5–10 daqiqada xarid qilish mumkin. Bu ayniqsa vaqtini qadrlaydigan band insonlar va yangi haydovchilar uchun nihoyatda qulay. Keling, majburiy avtomobil sugʻurtasini internet orqali qanday tez va oson rasmiylashtirish mumkinligini bosqichma-bosqich koʻrib chiqamiz.
