Европротокол vs стандарт ЙТҲ расмийлаштириши: 2025 йилда қаерини танлаш керак?

Йўл-транспорт ҳодисаси содир бўлганда ҳайдовчилар кўпинча танлов олдида қолишади: ЙТҲни мустақил равишда европротокол асосида расмийлаштириш ёки ГАИ ходимларини чақириб, стандарт тартибда ҳужжатлаштириш. Ҳар икки усулнинг ўз афзалликлари ва камчиликлари мавжуд, ва тўғри танлов суғурта тўловини олиш тезлиги ҳамда миқдорига жиддий таъсир кўрсатиши мумкин.

Расмийлаштириш вақти: тезлик ёки ишончлилик

Европротоколнинг асосий афзаллиги — вақтни тежашдир. ЙТҲни мустақил равишда расмийлаштириш ўртача 15–20 дақиқа вақт олади, шундан сўнг иштирокчилар ҳодиса жойини тарк этишлари мумкин. Бу айниқса шаҳар тирбандлигида муҳим, чунки ҳар бир дақиқа йўлда пробкалар келиб чиқишига сабаб бўлиши мумкин.

Стандарт расмийлаштиришда эса ГАИ ходимларини кутуш вақти хизмат юкламаси ва вазият мураккаблигига қараб 30 дақиқадан бир неча соатгача чўзилиши мумкин. Бундан ташқари, протокол тузиш, гувоҳларни сўроқ қилиш ва керакли ҳужжатларни расмийлаштиришга ҳам вақт кетади.

Бироқ, стандарт расмийлаштириш ҳужжатлар айланмасининг тўлиқ ва тўғри бўлишини кафолатлайди. ГАИ ходимлари ЙТҲнинг турли хиллари бўйича тажрибага эга ва қонунчиликдаги нозик жиҳатларни билади. Улар яширин шикастларни аниқлаши, бузилишларни тўғри баҳолаши ва ҳодиса тафсилотларини объектив қайд этишни таъминлаши мумкин.

Статистик маълумотларга кўра, европротокол орқали расмийлаштиришда ҳайдовчиларнинг тахминан 15 фоизи хатоларга йўл қўяди, бу эса суғурта тўловининг кечикишига олиб келади. Стандарт расмийлаштиришда эса бундай хатолар деярли юз бермайди.

Тўлов миқдори: лимитлар ва чекловлар

Европротокол ва стандарт расмийлаштириш ўртасидаги асосий фарқлардан бири бу суғурта тўловининг максимал миқдори ҳисобланади. Европротоколда тўлов миқдори чекланган бўлиб, жиддий шикастлар бўлса, таъмирлаш харажатларини тўлиқ қопламаслиги мумкин.

Стандарт расмийлаштиришда эса тўлов миқдори ЙТҲ оқибатида келиб чиққан ҳақиқий зарар асосида, ОСАГО полиси бўйича суғурта сумма доирасида белгиланади. Бу жабрланувчига ҳатто дастлабки баҳодан фарқли ҳолатда ҳам тўлиқ таъмирлаш харажатини қоплаш имконини беради.

Бу ҳолат айниқса қиммат автомобиллар иштирок этганида ёки техник тизимларга зарар етганида жуда муҳим. Ҳозирги автомобилларда кўплаб сенсорлар, электрон блоклар ва хавфсизлик тизимлари мавжуд бўлиб, уларни таъмирлаш катта харажат талаб қилади.

Реал мисол: биринчи қарашда енгил тўқнашув бўлганида фавқулодда тормоз тизими сенсори шикастланган. Ҳайдовчилар зарар оз деб ҳисоблаб, европротокол тўлдиришган. Аммо сенсорни алмаштириш ва калибровка қилиш нархи протокол лимитидан икки баравар юқори чиққан ва жабрланувчи тўлиқ тўловни ололмаган.

Мураккаб ҳолатлар: қачон европротоколни қўллаб бўлмайди

Европротоколни фақат оддий ЙТҲ ҳолатларида, зарур шартлар бажарилгандагина қўллаш мумкин. Мураккаб вазиятларда эса фақат стандарт расмийлаштириш ҳодисани қонуний ҳужжатлаштириш усули ҳисобланади.

Бундай ҳолатларга иккидан ортиқ транспорт воситалари иштирок этган ЙТҲ, жароҳат олганлар бўлган ҳодисалар, йўл инфратузилмасига етказилган зарар киради. Шунингдек, иштирокчилардан бирортаси ичкилик истеъмол қилганидан шубҳа қилинса ёки амалдаги ОСАГО полиси бўлмаса, стандарт расмийлаштириш мажбурий ҳисобланади.

Стандарт расмийлаштириш тортишувли ҳолатларда ҳам зарур, масалан, иштирокчилар ЙТҲнинг тафсилотлари ёки айбдорлик масаласида келиша олмасалар. ГАИ ходимлари обектив текширув ўтказади, гувоҳларни сўроқ қилади, йўлдаги изларни ўрганади ва асосли қарор қабул қилади.

Стандарт расмийлаштиришда ЙТҲ жойи кўриги ҳақида батафсил протокол тузилади, бу эса суд ишларида муҳим далил бўлиши мумкин. Европротокол эса бундай юридик кучга эга эмас ва судда инкор қилиниши мумкин.

Ҳужжатлар айланмаси ва тартиблар

Европротокол ва стандарт расмийлаштиришда ҳужжатлар топшириш тартиби анча фарқ қилади. Европротоколда жабрланувчи айбдорнинг суғурта компаниясига тўлдирилган билдиришнома ва ҳужжатлар тўплами билан мустақил равишда мурожаат қилиши керак.

Стандарт расмийлаштиришда асосий ҳужжатлар (ЙТҲ ҳақида маълумотнома, протокол) ГАИ ходимлари томонидан берилади, бу эса хатолар эҳтимолини камайтиради. Бундан ташқари, ЙТҲ ҳақидаги маълумот автоматик равишда суғурта компаниясига юборилади, бу эса аризаларни кўриб чиқиш жараёнини тезлаштиради.

Бироқ, стандарт расмийлаштириш қўшимча равишда ГАИ бўлимларига бориб маълумотнома ва бошқа ҳужжатларни олишни талаб қилади. Европротоколда эса барча керакли ҳужжатлар ҳодиса жойида тўлдирилади.

Солиштирма жадвал

Танлов бўйича тавсиялар

Европротокол енгил шикастлар бўлган, иштирокчилар ҳодиса тафсилотларида тўлиқ келишган ҳолатларда энг мақбул танловдир. Бу асосан автотураргоҳлардаги енгил урилишлар, йўлни алмаштиришдаги енгил тегишлар ёки иккинчи даражали йўллардаги ЙТҲлар учун мос келади.

Стандарт расмийлаштириш эса зарар миқдорига шубҳа бўлса, тортишувли ҳолатларда, қиммат автомобиллар иштирок этганида ёки техник тизимларга зарар етганда танланиши лозим. Шунингдек, агар суд иши режалаштирилган бўлса ёки фирибгарликка шубҳа қилинса, фақат стандарт расмийлаштириш талаб этилади.

Расмийлаштириш усулини танлашда фақат жорий ҳолатни эмас, балки эҳтимолий оқибатларни ҳам ҳисобга олиш керак. Кейинроқ суғурта билан боғлиқ муаммолардан қочиш учун яхшироқ стандарт расмийлаштиришга кўпроқ вақт сарфлаган маъқул.

Амалий маслахатлар

Автомобилда ҳар доим европротокол бланкалари бўлсин — ҳатто стандарт расмийлаштиришни режалаштирган бўлсангиз ҳам. Айрим ҳолатларда европротокол йўлни тез бўшатиш ва тирбандликларни олдини олишнинг ягона усули бўлиши мумкин.

Европротоколни қандай тўлдириш ва қачон қўллаш мумкинлиги ҳақида олдиндан ўрганинг. ЙТҲдан кейинги стрессли вазиятда оқилона қарор қабул қилиш қийин бўлиши мумкин.

Агар шубҳангиз бўлса — суғурта компанияси билан боғланинг. Кўпгина компаниялар 24 соатлик қўллаб-қувватлаш хизматига эга ва аниқ ЙТҲ бўйича тавсиялар беришади.

Европротокол ҳақида тўлиқ маълумот, амалдаги тўлов лимитлари ва қўллаш қоидалари махсус саҳифада келтирилган. Шу ерда ҳужжатларни тўлдириш намуналари ва турли ҳолатлар учун амалий тавсиялар ҳам жойлаштирилган.