
Автомобил сотиб олаётганда, айниқса биринчи марта, ҳар бир ҳайдовчи автосуғурта ҳақида ўйлаб кўради. Ўзбекистонда энг машҳур икки турдаги транспорт воситаларини суғурта қилиш мавжуд: ОСАГО (ОСГОВТС) ва КАСКО. Аммо улар орасида қандай фарқ бор ва айнан сизга қайси полис керак? Улар орасидаги фарқни тушуниш тўғри танлов қилишингиз ва молиявий жиҳатдан ҳимояланган бўлишингизга ёрдам беради.
ОСАГО (ОСГОВТС): Сизнинг масъулиятингизни мажбурий ҳимоя қилиш
Бу нима?
ОСАГО — бу транспорт воситаси эгалари фуқаролик жавобгарлигини мажбурий суғурта қилиш тури. Унга эга бўлиш Ўзбекистон ҳудудида ҳаракатланаётган ҳар қандай автомобиль учун қонун билан талаб қилинади.
Нимани суғурта қилади?
ОСАГО сизнинг автомобилингизни эмас, балки бошқа йўл ҳаракати иштирокчилари олдидаги жавобгарлигингизни суғурта қилади. Агар ЙТҲда айб сизда бўлса, суғурта компаниянгиз жабрланувчига етказилган зарарни (автомобилига, соғлиғига, мулкига) тўлаб беради.
Тўлов лимитлари:
2025 йилда умумий суғурта суммаси 40 млн сўмни ташкил этади, шундан 14 млн сўм — мулкка етказилган зарарни қоплаш учун, 26 млн сўм — соғлиққа ва ҳаётга етказилган зарарни қоплаш учун мўлжалланган.
Нархи:
ОСАГО полиси нархи давлат томонидан белгиланган тарифлар асосида ҳисобланади ва транспорт воситаси тури, рўйхатдан ўтказилган ҳудуд, двигатель ҳажми, ҳайдовчининг ёши ва тажрибасига боғлиқ бўлади. ОСАГОни онлайн тарзда арзон нархда сотиб олиш мумкин.
Мажбурийлиги:
ОСАГО полисига эга бўлиш мажбурий. Полисиз машина ҳайдаш жаримага олиб келади.
КАСКО: Автомобилингизни ихтиёрий ҳимоя қилиш
Бу нима?
КАСКО — бу ихтиёрий автосуғурта тури. Уни сотиб олиш — сизнинг шахсий қарорингиз. Бу қонун талаби эмас (автомобиль кредитга олинган бўлса ва банк КАСКО талаб қилса, бундан мустасно).
Нимани суғурта қилади?
КАСКО айнан автомобилингизни қуйидаги хавфлардан ҳимоя қилади:
Зарар: ЙТҲ (ҳатто айб сизда бўлса ҳам), табиий офатлар (дўл, шамол, тошқин), ёнғин, устидан тушган нарсалар, учинчи шахслар ҳаракати (вандализм) ва бошқалар.
Ўғирлаш: Автомобил тўлиқ ўғирланганда ёки йўқ бўлган ҳолларда тўлов амалга оширилади.
Тўлов лимитлари:
КАСКО бўйича тўлов миқдори, одатда, шартнома тузилган пайтдаги автомобилнинг бозор қийматига тенг (амортизация ва франшиза ҳисобга олинган ҳолда).
Нархи:
КАСКО нархи ОСАГОга қараганда анча юқори. У автомобиль маркаси, ёши, қиймати, танланган хавфлар, франшиза миқдори, қарши ўғирлик тизимлари ва суғурта компанияси тарифларига боғлиқ.
Мажбурийлиги:
Қонун бўйича мажбурий эмас, аммо янги ва қиммат автомобиллар учун тавсия этилади.
Асосий фарқлар жадвалида
Белги | ОСАГО (ОСГОВТС) | КАСКО |
---|
Мажбурийлик | Қонун бўйича мажбурий | Ихтиёрий (кредитда мажбурий бўлиши мумкин) |
Суғурта объекти | Ҳайдовчининг учинчи шахслар олдидаги жавобгарлиги | Автомобилнинг ўзи |
Қамраб олувчи хавфлар | Жабрланувчига етказилган зарар | Автомобилга зарар, ўғирлик ва бошқалар |
Айб сизда бўлса | Тўлов фақат жабрланувчига берилади | Сизга ҳам тўлов қилинади (шартларга қараб) |
Тўлов лимити | Қонун билан чекланган (40 млн сўм) | Бозор қийматига яқин (франшиза/амортизация ҳисобида) |
Нархи | Арзон, давлат назоратида | Қиммат, шартлар ва авто турига боғлиқ |
Нимани танлаш керак: ОСАГО, КАСКО ёки иккаласи?
ОСАГО — барча учун мажбурий.
Унга эга бўлмасдан ҳаракат қилиш мумкин эмас.
КАСКО тавсия этилади, агар сизда:
Янги ёки қиммат автомобил бўлса
Автомобил кредитга олинган бўлса
Ҳайдовчилик тажрибангиз оз бўлса
Автомобилни ҳимояланмаган жойларда қўйсангиз
Барча хавфларга қарши тўлиқ ҳимоя қилишни истасангиз
Хулоса
ОСАГО ва КАСКО — бир-бирини алмаштирувчи эмас, балки тўлдирувчи автосуғурта турларидир.
ОСАГО бошқалар олдидаги молиявий жавобгарлигингизни ҳимоя қилади, КАСКО эса — автомобилингизни зарар ёки ўғирликдан. Янги ва қиммат автомобиль эгалари учун иккала полисга эга бўлиш тавсия этилади.